vocht

vocht: 10 praktische tips & nuttige informatie

Klachten door vocht

Vocht in het huis is niet alleen vervelend omdat het je huis aantast, maar het is ook erg ongezond. In een vochtig huis is het kil en muf. Bewoners van vochtige huizen hebben vaker last van verkoudheid of andere klachten aan de luchtwegen. Dat komt mede omdat in vochtige huizen meer ongedierte en schimmels voorkomen dan in goed geventileerde huizen. Mensen met reumatische klachten kunnen meer last van hun aandoening krijgen in een vochtige omgeving.

Gezondheidsklachten aan de luchtwegen worden niet door het vocht zelf veroorzaakt, maar de vochtige omstandigheden trekken bepaalde micro-organismen aan, zoals huisstofmijt en schimmels. Een luchtvochtigheid hoger dan 70% trekt schimmel aan. Ongedierte verspreiden prikkelende stoffen, genaamd allergenen. Sommige mensen reageren overgevoelig of allergisch op deze allergenen. Personen die een allergie voor huisstofmijt hebben, kunnen het zeer benauwd krijgen. Tien procent van de kinderen in Nederland heeft aanleg voor astma. De blootstelling aan allergenen kan de ontwikkeling van astma bevorderen.

Om vocht in huis te voorkomen is het nodig goed te ventileren. Het ventileren kost energie, maar het is geen verspilling van energie. De ideale luchtvochtigheid ligt tussen 40 en 60%. Een omgeving waar het te vochtig is,  kan verschillende gezondheidsklachten opleveren zoals hierboven is vermeld. Andere klachten die veel voorkomen in vergelijking met goed geventileerde huizen zijn hoofdpijn en vermoeidheid.

Schade door vocht

Vocht kan schade veroorzaken en die schade kan je duur komen te staan. Hieronder staan wat voorbeelden wat vocht aan schade kan veroorzaken.

Aantasting bouwconstructie

Bijna alle onderdelen van een gebouw kunnen worden aangetast door voortdurende onderwerping aan vocht. Hierdoor ontstaat onder andere roestvorming, houtrot, het cement kan afbrokkelen en beton kan scheuren. De schade begint aan de buitenkant van het materiaal waarmee het gebouw is gebouwd, bijvoorbeeld aan het metselwerk (afbrokkeling), bakstenen (worden verpulverd), pleisterlagen (laten los), verf (gaat afbladderen).

Muren en vloeren

Vochtige muren en vloeren veroorzaken een hoog vochtigheidspercentage. De schade die dit veroorzaakt, kan bestaan uit het loslaten van behang, het afbladderen van verf, het laminaat kan kromtrekken, het stucwerk kan worden aangetast.

Houten vloer/steunbalken en dergelijke

De woningen die voor 1960 zijn gebouwd, hebben vaak een houten benedenvloer en houten verdiepingsvloeren. Hout is zeer gevoelig voor vocht en kan gaan rotten. Rot hout heeft een aantrekkingskracht op schimmels, zwammen, mossen en ongedierte. Er komen houttorren op af om er eitjes in te leggen. De larven zullen het hout langzaam wegvreten.

Meubilair

Wanneer het meubilair langere tijd wordt blootgesteld aan een vochtige omgeving, zal het vocht ook in het meubilair zijn sporen nalaten door middel van een witte uitslag, schimmelvorming en een muffe lucht.

Oorzaken van vocht

De oorzaak van vocht in het huis moet in twee omstandigheden gezocht worden, namelijk in de conditie van de woning en in de activiteiten van de bewoners.

Conditie van de woning

Verschillende gebreken aan het huis kunnen er voor zorgen dat er te veel vocht in de woning komt. De gebreken kunnen voortkomen uit veroudering of fouten in de bouwconstructies, afwerking of materialen.

Een verkeerd aangebrachte isolatie kan leiden tot vocht van de natte buitenmuur, die de binnenmuur kan bereiken. Veroudering kan hier ook een rol spelen. Het vocht kan de binnenmuur bereiken via stukken steen of cement die in de spouw zijn gevallen.

De warme lucht koelt bij een koude muur of vloer af en moet het vocht kwijt. Het gevolg is dat er zich druppels vormen op het koude oppervlak. Dit zie je vaak bij betonnen of metalen kozijnen die in directe verbinding staan met de buitenlucht. We noemen deze plaatsen koudebruggen. Lees hier meer over in tip 9. Plekken in de woning waar weinig lucht langs stroomt, zijn in verhouding koel. Neem maar eens plaats op een bank die tegen een buitenmuur staat.

Lekkage is natuurlijk een voor de hand liggende oorzaak van vocht in huis. Een lekkage is gauw geconstateerd, maar de oorzaak kan wat lastiger te vinden zijn. Meestal is een lekkage het gevolg van veroudering van de woning óf een bouwfout. Een andere reden kan een verstopte dakgoot zijn. Je moet je dakgoot regelmatig schoonmaken om lekkage te voorkomen.
Kruipruimtes kunnen ook de veroorzaker van vocht in huis zijn. In sommige huizen staat er zelfs water in en dat is niet goed voor de erboven liggende vloer. Het probleem van vochtige kruipruimtes kan worden (gedeeltelijk) opgelost door het aanbrengen en open zetten van ventilatieroosters in deze ruimte.

Activiteiten bewoners

De bewoners zijn vaak ook de veroorzakers van vocht in huis. Activiteiten als douchen, wassen, koken en dweilen veroorzaken veel vocht in huis. Een gezin bestaande uit twee volwassenen en twee kinderen produceert gemiddeld tussen de 7 en 14 liter vocht per dag. Dit komt neer op bijna 4.000 liter per jaar.

Te veel vocht

Vochtproblemen komen voort uit de verhouding tussen de productie van vocht binnenshuis en ventilatie die het niet meer aan kan. Gemiddeld komt er dagelijks 7 tot 14 liter (bij een gezin bestaande uit vier personen) vocht in dampvorm vrij. Het vocht moet naar buiten. In de bouw worden nieuwe woningen voorzien van ventilatieroosters en klapramen. Oudere, niet (voldoende) geïsoleerde huizen hebben kieren en gaten waar het vocht door verdwijnt. Wanneer die kieren en gaten worden gedicht, kan het vocht niet meer het huis (goed) verlaten en het gevolg is dat het vocht in het huis blijft hangen. Het vocht verzamelt zich op koude plekken. Op een gegeven moment ontstaan er vochtproblemen in de vorm van schimmel en condensatie van waterdamp op de ramen. Een huis isoleren gaat dan ook alleen samen met een goed ventilatiesysteem of het aanbrengen van ventilatieroosters.

Als je weten wilt of je huis vochtproblemen heeft, dan kun je dat aan de volgende zaken al snel merken:
  • De ramen zijn constant beslagen
  • Er is veel ongedierte in huis (zilvervisjes, schimmel, pissebedden, slakken)
  • Gezondheidsklachten (hoofdpijn, benauwdheid, vermoeidheid)
  • De muren vertonen verkleuringen, vlekken of vochtplekken
  • Het behang laat makkelijk los van de muren
  • Het meubilair ruikt muf
  • Roestuitslag op ijzeren voorwerpen
  • Het tocht langs de vloeren 

Vochtschade voorkomen

Vochtschade voorkom je vooral door het huis goed te ventileren. Lees hiervoor de volgende tip. Je kunt in de bouwmarkt voor een aantal euro’s ventilatorraampjes en ventilatieroosters kopen. Je kunt eventueel ook een modern ventilatiesysteem aanleggen. Kies voor een ventilatierooster als de ramen vervangen moeten worden. Je kunt bij de bouwmarkt ook terecht voor elektrische inbouwventilatoren. Laat je goed (door een deskundige) informeren als je het huis wilt isoleren.

Een condensor is een elektrisch apparaat die de luchtvochtigheid verlaagt. Ze gebruiken alleen wel veel energie. In kleine, ongeventileerde ruimten zijn vochtvreters afdoende. Ze werken alleen niet erg lang, waardoor je ze regelmatig moet vervangen. Het zijn daarom geen geweldige oplossingen bij serieuze vochtproblemen.

Het kan zijn dat je voor de aanpak van vochtproblemen de conditie van je huis moet (laten) onderzoeken. Er zijn metertjes in de bouwmarkt verkrijgbaar die het vochtgehalte in bouwmaterialen kunnen meten. Je kunt je huis ook grondig en professioneel laten onderzoeken door een vochtwering of vochtbestrijdingsbedrijf. Zij kunnen je deskundig informeren over de mogelijkheden om je huis te verbeteren.

Tips voor ventileren

Ventileren is meer dan het huis even luchten door het raam of de deur open te zetten. Je maakt je huis gezond als je het de hele dag door ventileert. De volgende tips helpen de lucht in huis te verbeteren.

Ventilatieroosters

Houd ventilatieroosters altijd open. In de winter kunnen ze voor de helft gesloten worden. Staat je huis aan een drukke weg en je hebt geen zin in uitlaatgassen? Ventileer je huis dan extra aan de achterzijde. Maak de ventilatieroosters in de muren en ramen minstens één keer per jaar schoon aan de binnenkant en aan de buitenkant.

Hygrometer

Een hygrometer meet de vochtigheid in de woning. Onder de 70% ontstaan er geen vochtproblemen. Je koopt een hygrometer voor een klein bedrag bij de bouwmarkt.

Natte ruimten

Ventileer de natte ruimtes als badkamer, keuken, toilet en dergelijke extra goed. Laat de afzuigkap een kwartiertje langer aan staan na het koken. Maak de afzuigkap minstens één keer per jaar goed schoon. Zet na het douchen nog even een extra raampje open. Wis na het douchen de vloer en de wanden droog. Houd bij het ventileren van de doucheruimte na het douchen de deur dicht, zoadat het vocht zich niet in het hele huis kan verspreiden. Ventileer de ruimte waar de was hangt goed en centrifugeer de was op de hoogste stand.

(Slaap)kamers

Ventileer de slaapkamer na het slapen minstens tweeënhalf uur. Als het koud wordt in huis, beslaan ramen en deuren. Laat het in huis niet kouder worden dan 15 graden, ook als je ventileert. Zet de thermostaat tijdelijk even lager als ramen en deuren open staan om te luchten.

Ventilatiesysteem

Wanneer je een ventilatiesysteem hebt, laat deze dan altijd ingeschakeld staan. Zet hem op de hoogste stand als er tijdelijk veel vocht in huis is (bijvoorbeeld na het douchen of een grote schoonmaak). Laat enkele ventilatieroosters of klepraampjes open zodat er voldoende verste lucht binnen kan komen.

Woning verbeteren

Woningverbetering kan een oplossing betekenen voor vochtproblemen. Je kunt denken aan de volgende aanpassingen:

Horizontale vochtisolatie/vochtwering

Horizontale vochtisolatie is een systeem dat in de muren wordt geplaatst om te voorkomen dat vocht in de muren naar boven trekt. Optrekkend vocht is zeer schadelijk voor de woning. In nieuwbouwwoningen is het plaatsen van horizontale en verticale vochtisolatie verplicht.
Mechanische vochtwering bestaat uit het horizontaal doorzagen van de muur waarbij in de zaagopening een isolerende laag wordt aangebracht uit kunststoffolie, bitumen of ander materiaal. Door de folie kan het vocht niet optrekken. Het is niet altijd mogelijk mechanische vochtwering in ouder metselwerk aan te brengen omdat het mortelwerk al vaak is aangetast door vocht. Het doorzagen zou in dat geval kunnen leiden tot het instorten van de muur. Er zijn andere mechanische vochtwering methodes. Ze kunnen wel worden aangebracht bij aangetaste bouwwerken. De muren kunnen vervangen worden. Er kunnen voegen worden uitgehakt en in de sleuven kunnen vochtwerende materialen worden geperst. Een andere mogelijkheid is het maken van boorgaten waarin beton wordt gestort. Chemische vochtwering is een moderne isolatiemethode die bestaat uit het injecteren van een chemische vloeistof in de muur.

Kruipruimte isolatie

Kruipruimte isolatie, bodemafsluiting en vloerisolatie voorkomt dat het vocht in de kruipruimte kan optrekken en via kieren en gaten in de (houten) vloer.

Vochtwerend impregneren

Het impregneren van de muren, gevel of vloer bestaat uit het aanbrengen van een beschermende laag. De laag beschermt het materiaal tegen vocht, zure regen, lucht- en roetvervuiling.

Beton reparaties

Het beton kan op verschillende manieren worden verbeterd. Voor het repareren van schade in beton is het noodzakelijk een specialist in te schakelen.

Kelderlekkage

Omdat het een veel voorkomend probleem van vocht in het huis is, worden de kelderlekkages in deze tip extra behandeld. De grootste oorzaak van natte kelders (kelders waar het vochtgehalte zeer groot is in verband met lekkages) zijn constructiefouten of ouderdom. Niet alleen het materiaal is belangrijk om de kelder vochtvrij te houden, ook de afwerking is belangrijk. Vaak zijn daarnaast extra vochtbeschermende maatregelen nodig.

De meest voorkomende oorzaken van lekkage in de kelder is:
  • Een slechte conditie van het materiaal (bijvoorbeeld slijtage/ouderdom)
  • Poreusheid van de kelderwanden
  • Slechte pleisterlagen
  • Slechte aansluitingen of (haar)scheuren in de constructie
  • Verhoogde grondwaterdruk of hoge grondwaterstand
  • Slechte ventilatie 
Voor bestaande kelders kan een oplossing voor het vochtprobleem gezocht worden door het aanbrengen van een afdichting aan de binnenkant en aan de buitenkant. Een dichting aan de buitenkant heeft daarbij de voorkeur omdat het ervoor zorgt dat het grondvocht niet de constructie (beton of steen) bereikt. De binnenafdichting houdt het water wel uit de kelder, maar het voorkomt niet dat het vocht het bouwmateriaal (beton of steen) aantast. Er bestaat dan nog steeds kans op optrekkend vocht. Het zal duidelijk zijn dat het verstandig is het advies van een specialist in te schakelen. Een kelder van buitenaf behandelen behoort niet altijd tot de mogelijkheden en is bovendien een kostbare zaak.

Koudebruggen

Problemen met vocht kunnen ontstaan op specifieke plaatsen. Denk bijvoorbeeld aan plekken boven het raam of in een hoek van de kamer, zogenoemde koudebruggen. Dit soort vochtproblemen hebben meestal te maken met slordigheden tijdens de bouw of in ieder geval de constructie van het huis.

Een koudebrug is een plaats in een woning waar kou verloren gaat. Het zit meestal in een constructiedeel aan de buitenkant, bijvoorbeeld in de buitenmuur, het raam of het dak. Het is hier beduidend kouder dan in de omliggende delen. Op het koude deel kan waterdamp condenseren. Na verloop van tijd ontstaan er vochtplekken die weer kunnen leiden tot schimmelplekken. Koudebruggen komen vooral voor op de balken boven ramen en deuren, doorlopende vloeren, het balkon, funderingen en dakranden. Zelfs als de woning geïsoleerd is, kunnen er plekken in de woning ontstaan waar het gedeeltelijk kouder is.

Opeens vormt zich schimmel op een plek op de muur en dat ligt niet aan de isolatie, maar aan de zwakke delen in de schil van de woning. In de praktijk kunnen koudebruggen door isolatie aan de buitenkant van het huis worden verholpen. Goede isolatiebedrijven zijn bekend met koudebruggen en houden er rekening mee. Daarom is het verstandig bij isolatieplannen van de woning hulp van een erkend isolatiebedrijf in te schakelen.

Schimmel verwijderen

Voordat je schimmelplekken gaat verwijderen is het natuurlijk belangrijk dat je de bron van het vochtprobleem hebt aangepakt. Het vochtgehalte van de woning kun je meten met een hygrometer (verkrijgbaar in elke bouwmarkt). Blijf het vochtgehalte regelmatig controleren.

Als de schimmels zich in grote aantallen in je huis bevinden, kun je beter een professioneel bedrijf inhuren om ze volledig te elimineren zonder verdere schade aan te richten. Kleine oppervlakten kun je zelf aanpakken.

Wanneer je zelf aan de slag gaat, is het belangrijk dat je ervoor waakt dat je de schimmelsporen niet uiteendrijft. De sporen van de schimmels bewegen zich snel en eenvoudig door de lucht. De kans is groot dat zich een schimmelwolk vormt die zich verspreidt naar meerdere plekken in de woning. Je voorkomt of minimaliseert verspreiding van schimmelsporen door de plek van de schimmel lichtjes te bevochtigen met water of een ontsmettingsmiddel. Schimmelvorming in apparatuur als de verwarming of ventilatie- of airconditioningsystemen kunnen door je hele huis geblazen worden als je ze in gebruik neemt. Haal aangetaste plafondtegels weg nadat je ze aan beide kanten hebt bevochtigd. Vervang ze voor nieuwe en doe de oude tegel in een plastic tas die goed moet worden dichtgeknoopt.

Draag beschermende handschoenen en gezichtsmasker ter bescherming tegen de schimmelsporen. Poreuze materialen (gipsplaten, plafondtegels en dergelijke) waarop zich schimmel bevindt, moeten verwijderd en vervangen worden. Wees niet te zuinig met het bepalen van de grootte voor het verwijderen. Bij gipsplaten wordt aangeraden een omtrek van minimaal 15 centimeter rond de plek in de vervanging mee te nemen.
Materialen zoals hout en beton zijn niet altijd geschikt om te reinigen. Je kunt hier beter advies aan een deskundige vragen. Schimmelvorming op tapijt kan problematisch te verwijderen zijn. Je kunt het tapijt beter verwijderen en vervangen voor nieuw tapijt. Meubels zijn eventueel te reinigen met een stofzuiger met HEPA-filter. Daarna kun je de plek behandelen met een schimmeldodend middel.

Tips & Reacties

Deel je eigen tip over vocht

En maak kans op een cadeaubon ter waarde van € 25!